• Savaş Tarihi : 23 Ağustos 1514
  
• Savaşan Devletler : Osmanlı Devleti - Safevi Devleti
  
• Kazanan : Osmanlı Devleti
  

16. yüzyıl başlarında İran’da Şii inanışına dayalı Safevi Devleti’ni kuran Şah İsmail, çeşitli yollarla Anadolu’nun istikrarını bozacak büyük bir Şii propagandası başlattı. Bu propaganda başta Şahkulu Baba Tekeli olmak üzere birçok taraftar çekerek, çeşitli ayaklanmalar çıkartarak Anadolu içlerine kadar ilerledi. Nur Ali Halife, Tokat’ı ele geçirerek Şah İsmail adına hutbe okutturdu. Şah İsmail’in neden olduğu son ayaklanmalar sırasında 50 bin kadar insan öldü. Süreç bu şekilde ilerlerken Osmanlı tahtına Sultan I. Selim geçti. Ancak bu tarihe kadar Şii propagandası Osmanlı sarayına kadar nüfuz etti ve Şehzade Ahmed’in oğlu Murad İran’a iltica etti. Sultan Selim bu şehzadeyi geri istediyse de olumsuz dönüş aldı. Anadolu’da suların bu denli kaynadığı dönemde tahta geçen Selim, Safevi varlığını büyük bir tehdit olarak görerek, bu tehlikeyi ortadan kaldırma yoluna gitti. Dönemin İstanbul Müftüsü Sarı gürz Nureddin Efendi ve Kemalpaşazade’den fetvalar aldı ve hazırlıkların ardından savaşmak üzere yola koyuldu. Bu süreçte ise Şah İsmail Şehzade Murad’ı Osmanlı tahtının varisi ilan etti ve Memlük sultanına hediyeler göndererek savaşta yanına çekme çabalarında bulundu.

İran’a doğru yola çıkan Selim, durumu Şah İsmail’e mektupla bildirdi. Çağrısına cevap alamayarak tekrar savaş çağrısında bulundu, ancak Safevi ordusu hala ortada yoktu. Bir süre sonra Şah İsmail tarafından gönderilen afyon dolu bir altın kutu geldi ve savaşa Şah İsmail hazır olunduğunu belirtti. Sefere çıkan Osmanlı ordusunun geçeceği yerlerdeki mahsullerin yakılması ordunun erzak temininde büyük zorluk çıkartıyordu. Savaş sürecinin uzaması askerler tarafından hoşnutsuzlukla karşılansa da Yavuz Sultan Selim’in yaptığı etkili konuşmayla ordu tekrar motive oldu. Nihayet 2500 kilometrelik yoldan gelen 100 bin kişilik yorgun Osmanlı askeri, dinlenmiş ve kısa mesafeden gelen Şah İsmail’in ordusuyla karşı karşıya geldi. Çaldıran Savaşı, 23 Ağustos çarşamba günü şahın emrindeki 40.000 seçkin süvarinin saldırısıyla başladı. Çetin geçen savaşta Şah İsmail, top ve tüfeklerin yoğun ateşi karşısında çekilmek zorunda kaldı. Karşılıklı olarak çok sayıda askerin öldüğü savaşı, Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu kazandı. Zaferden sonra Şii ordugâhı, Şah İsmail'in hazineleri, hanımları ve emirleri Osmanlılar'ın eline geçti. Çaldıran muharebesinden sonra başta Diyarbakır olmak üzere birçok Doğu Anadolu şehri Osmanlı Devleti’ne geçti ve böylece bozulan Anadolu birliği tekrar sağlanmış oldu. Safevi tehlikesi geçici olarak ortadan kalktı.

Kaynakçalar
Mustafa Çetin Varlık, Çaldıran Savaşı, Diyanet İslam Ansiklopedisi, 1993, cilt.8, sf.193-195