Göz tembelliği, görmenin düzgün bir şekilde gelişmediği bir çocukluk durumudur. Tıbbi olarak ambliyopi olarak bilinir.

Göz tembelliğinin nedeni, bir gözün veya ikisinin de beyin ile güçlü bir bağ kuramamasıdır. Genelde kişinin sadece bir gözünü etkiler ve bu durum çocuğun etkilenen gözden net olmayan görüntü alacağı ve etkilenmeyen göze daha çok güveneceği anlamına gelmektedir. Dünya nüfusunda göz tembelliği oranı 100’de 2 olarak tahmin edilmektedir.

Göz Tembelliği ve Türleri
Çok basitçe, göz tembelliği için kullanılan tıbbi terim olan Ambliyopi, görme keskinliği veya görme ile ilgili bir sorundur. Pek çok insan şaşılık olan bir kişinin göz tembelliği olduğunu, ancak göz tembelliği (ambliyopi) ve şaşılığın aynı durum olmadığını söyleme hatasına düşer.

Göz tembelliği, tek başına gözlükle iyileştirilemeyen göz sağlığı sorunudur. Bunun dışında bir veya iki gözde net görmenin (keskinlik) gelişmemesidir. Beynin ambliyopik gözden gelen bilgiyi nasıl algıladığı ve yorumladığı ile ilgili bir sorundur. Genellikle ambliyopik gözden gelen bilgilerin baskılanmasına yol açar.

Ambliyopi, retinadan beyne giden sinir yollarındaki bir değişikliktir. Bu bağlantı zayıfladığında, göz hareket edebilir ve daha az genel görsel sinyal alabilir. Tedavi edilmezse beyin zayıf gözden gönderilen tüm görsel sinyalleri göz ardı etmeye başlayabilir. Ambliyopi, bulanık görme ve derinlik algısı eksikliğine neden olabilir.

Üç ana tür ambliyopi vardır. Bir çocuğun sergilediği ambliyopi türü neredeyse tamamen görme bozukluğunun nedenine bağlıdır. Her üç tür göz tembelliği, bir veya iki gözde görmenin baskılanmasından kaynaklanır. Türlerin arasındaki fark baskılanmanın temel nedenleridir.

Kırılma Ambliyopisi
Refraktif Ambliyopi, anizometropik ambliyopi olarak da bilinir. Bu, bir veya iki gözde yüksek derecede miyopluk veya hipermetropluk olduğunda ortaya çıkar. Bu tür göz tembelliği, iki göz arasındaki odaklanma farkından kaynaklı olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu, astigmatizm, hipermetrop veya miyop gibi durumlardan kaynaklanabilir. Beyin yalnızca daha güçlü olan gözle görür ve sonuç olarak zayıf gözdeki görme gelişmez.

Şaşılık Ambliyopi
Şaşılık Ambliyopi, gözlerin yanlış hizalanmasından kaynaklanır. Zayıf göz genellikle çift görmeyi veya diplopiyi önlemek için bastırılır. Şaşılık ambliyopide, orta dereceli ambliyopi vakalarında bile kortikal oküler baskınlık sütunları yapılandırılmış kalır. Sadece derin göz tembelliği vakalarında baskınlık sütunlarının değiştiğine dair raporlar vardır. Kortikal hücresel aparat nispeten korunmuş olmasına rağmen, görsel sistemde birçok fonksiyonel değişiklik meydana gelir. Hakim göz, kayan göz üzerinde aktif ve derin bir şekilde bastırılır, retina yazışması tamamen kaybolur ve hücresel etkileşimler değişir.

Yoksunluk Ambliyopisi
En az görülen Ambliyopi türü, erken çocuklukta görme yoksunluğunun neden olduğu yoksun bırakma ambliyopisidir. Buna genellikle doğuştan katarakt neden olur. Yoksunluk ambliyopisi bu durumun en şiddetli şeklidir ve tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına neden olabilir. Bu tür ambliyopi, genellikle katarakt gibi başka bir göz sağlığı sorunu nedeniyle bir gözde net görsel sinyallerden mahrum kaldığında ortaya çıkar.

Göz Tembelliği Nedenleri
Göz tembelliği birçok nedenden ortaya çıkabilmektedir. Çocuğun gelişimi sırasında her iki gözde de görmeyi engelleyen herhangi bir şey, göz tembelliğine neden olma potansiyeline sahiptir. Nedenleri tam olarak bilinemese de beyin, etkilenen göden gelen görüntüleri baskılamaktadır. Aşağıda bazı olası nedenlere ilişkin örnekler verilmiştir.

Şaşılık
Bu durum, gözün kaymasına olan gözü konumlandıran kaslardaki bir dengesizliktir. Kaslardaki dengesizlik, her iki gözün nesneleri birlikte takibini zorlaştırır. Şaşılık kalıtsal olabilmektedir, miyop ve hipermetrop, viral bir hastalık veya bir yaralanma sonucu oluşabilmektedir.

Anizometropik ambliyopi
Anizometropik göz tembelliği, ışığın göz merceğinin içerisinden geçerken doğru bir biçimde odaklanmamasıdır. Kornea veya lens yüzeyinin düzensiz olduğu ve bulanık görmeye neden olduğu miyopluk, ileri görüşlülük veya astigmatizm nedeniyle kırılma hataları meydana gelir. Anizometropik göz tembelliği olan bir çocuk, bir gözde diğerine göre daha ileri görüşlü veya yakın görüşlü olacak ve en çok etkilenen gözde ambliyopi ile sonuçlanacaktır.

Uyaran yoksunluğu ambliyopisi
Bu en az görülen ambliyopi şeklidir. Bir gözün görmesi engellenir ve zayıflar. Bazen ikisi de etkilenebilir.

Bunun nedeni şunlar olabilir:

• Yara izi, kornea ülseri gibi göz hastalıkları,
  
• Bir bebeğin merceğin bulanıklaşmasıyla doğduğu konjenital bir katarakt
  
• Pitoz veya sarkık göz kapağı
  
• Glokom
  
• Göz yaralanması
  
• Göz Ameliyatı
  

Göz Tembelliği Belirtileri
Göz tembelliği olan bir çocuk, gözlerinden birine düzgün odaklanamayacaktır. Etkilenmeyen göz problemi çok iyi telafi edeceğinden etkilenen göz acı çeker. Görme bozukluğu olan göz net görüntüler almayacaktır. Beyin gözlerden net veriler almayacaktır ve sonunda problemli gözden gelen görüntüleri görmezden gelmeye başlayacaktır.

Çoğu vakada kişinin beyni ve etkilenmeyen gözü durumu çok iyi telafi edeceğinden çocuk göz tembelliği olduğunu fark edemez. Bu sebeple göz tembelliği çocuğun rutin göz kontrolüne kadar tespit edilememektedir.

Göz tembelliği belirtileri şunları içerebilir:

• Bulanık görme
  
• Çift görme
  
• Zayıf derinlik algısı
  
• Gözler birlikte çalışıyor gibi görünmüyor
  
• Her yöne doğru olan göz dönüşü
  
• Bir çocuğun göz testi yaptırması önemlidir. Çoğu kişi için, ilk göz muayenesi 3 ile 5 yaşlarında iken yapılır. Ailede şaşılık, çocukluk çağı kataraktı gibi göz rahatsızlıkları hikayesi olan kişilerin erken göz muayenesi yaptırması gerekmektedir.
  

Göz Tembelliği Tedavi Yöntemleri
Göz tembelliği tedavisi, beyni ambliyopik veya zayıf gözün görüntülerine dikkat etmeye zorlamayı içerir, böylece bu gözdeki görme güçlenir. Bu, gözlük, göz bandı, göz damlası, ameliyat veya bunların bir kombinasyonu ile yapılır:

Gözlük: Göz tembelliğinin ciddi kırma kusurları veya anizometropiden kaynaklandığı durumlarda ( bir göz diğerinden daha net gördüğünde ) gözlük reçete edilir. Gözlükler beyne daha zayıf gözü açmayı öğreten net, odaklanmış görüntüler göndermeye yardımcı olur. Bu, beynin gözleri birlikte kullanmasına ve normal görmeyi geliştirmesine izin verir.

Göz bantları: Çoğu durumda, ambliyopili çocuklar, daha güçlü veya etkilenmemiş gözlerin üzerine bir göz bandı takmalıdır. Bant, duruma bağlı olarak çocuk birkaç ay veya yıl uyanıkken günde 2-6 saat takılır. İki tür göz bandı vardır: biri yara bandı gibi çalışır ve doğrudan gözün üzerine yerleştirilir; gözlük takan çocuklar için tasarlanan diğeri ise bir merceğin üzerine sıkıca oturan bir bez parçadır.
Çocukların göz bantlarını taktıklarına emin olmak zor olabilmektedir. Ancak çocuklar genellikle iyi adapte olurlar ve bant basitçe günlerinin bir parçası haline gelir. Bu arada, yeni veya heyecan verici bir oyuncakla dikkat dağıtmak, parka gitmek veya sadece dışarıda oynamak, çocukların göz bandı taktıklarını unutmalarına yardımcı olabilir.

Atropin damlası: Bazen, ebeveynlerin en iyi çabalarına rağmen, bazı çocuklar göz bandını takmaz. Bu durumlarda atropin damlaları kullanılabilir. Göz tembelliği olmayan veya düz gözdeki bir bant görmeyi engellediği gibi, atropin damlaları da güçlü gözdeki görmeyi geçici olarak bulanıklaştırarak beyni zayıf gözle görülen görüntüleri tanımaya zorlar.

Ameliyat: Şaşılık ambliyopiye neden oluyorsa ve gözlük, yama veya damlalarla tedavi gözlerin hizalamasını iyileştirmiyorsa, göz kası ameliyatı bir seçenek olabilir. Ambliyopiye göz kapağı düşüklüğü veya katarakt neden oluyorsa ameliyat da yapılabilir.

Ameliyat, gözün dolaşmasına neden olan kasları gevşetmeyi veya sıkılaştırmayı içerir. Bu tür bir ameliyat genellikle bir gece hastanede kalmayı gerektirmez.

Güzel faydalı olmuş Emeğiniz için sağolun.