Osmanlı Devleti Ne Zaman ve Kim Tarafından Yıkıldı?
![[Resim: son-osmanli-meclisi-1.jpg]](http://ilimcephesi.com/wp-content/uploads/2014/08/son-osmanli-meclisi-1.jpg)
Saltanatın ilgasına geçmeden önce kısaca Osmanlı Devleti’nin yıkılış tarihine değinmek gerekiyor. Genel kaynaklarda Osmanlı Devleti’nin yıkılış tarihi olarak İstanbul’un İtilaf kuvvetlerince işgal edildiği tarih verilir. (İstanbul 1918’de fiilen 1920’de resmen işgal edildi.) Bu, yaygın ama yanlış bir bilgidir. Çünkü Osmanlı Devleti işgalden sonra da hukuken ve fiilen yaşamaya devam etmiştir. (Zaten Mondros’a göre işgal, barış antlaşmasına kadar sürecek, geçici bir durumdu.) Bir takım kısıtlamalara karşın Osmanlı Devleti’nin yasama, yürütme ve yargı makamları çalışmaya devam etmiş ve devlet çarkı dönmüştür. Bazı devlet organları ve makamları çalışamaz derecede kısıtlandığında ise Osmanlı Devleti kendisine ait makam ve yetkilen Ankara’ya nakletmiştir.
Ankara’da kurulan Meclis, İstanbul’daki Meclis’in Ankara’ya taşınmış şeklidir. Zaten Ankara’daki Meclis ve Hükümet resmen İstanbul’daki otoriteleri kabul ediyordu; sadece fiilen çalışamadıklarını, esaret altında olduklarını ifade ediyordu. Onların kurtarılması için çalıştığını deklare ediyordu. Dolayısıyla Osmanlı Devleti, işgalden sonra da hukuken devam ediyordu, Batılı devletlerle müzakereler yapıyordu ve Ankara tarafından da resmen tanınıyordu… Tartışma, Osmanlı Devletinin fiilen devlettik edip edemediği noktasında idi; hukuken devam edip etmediği noktasında değil.
Dolayısıyla Osmanlı Devleti’nin yıkılış tarihi, İstanbul’un işgaliyle ilintilendirilemez. Osmanlı Devletinin yıkılışı iki hamlede ve iki aşamada olmuştur. Birinci hamlede devletin Saltanat kanadı yıkılmış ve böylece padişahlık kaldırılmıştır (1922). İkinci hamlede ise devletin Hilafet kanadı yıkılmış, Osmanlı’nın ümmet üzerindeki manevi otoritesi ilga edilmiştir (1924). Sonuç olarak, bir bütün olarak Osmanlı Devleti’nin yıkılış tarihi olarak 1922 ve 1924 tarihlerini dikkate almak gerekiyor.
Yine genel tarih kitaplarında, Osmanlı Devleti’ni yıkanlar olarak İtilaf Devletleri, hususen de İngiltere gösterilir. Osmanlı Devletini İngiltere öncülüğündeki İtilaf Kuvvetleri yıkmış gibi gösterilir. Osmanlı Devleti’nin yıkılış sürecini bunlar başlatmış olabilir ama resmen ve hukuken Osmanlı Devleti’nin yıkan güç, TBMM ve TBMM’ye hâkim olan odaklardır. TBMM 1922 yılında Osmanlı Devleti’nin Saltanat kanadını; 1924’te de Osmanlı Devleti’nin Hilafet kanadını yıkmıştır. Böylece TBMM, kendisini doğuran ve yetkilendiren gücü, bizzat kendi eliyle tarihe gömmüştür… Bu netice, tarihin hazin ve ibretlik bir tecellisi olsa gerek.
Saltanatın ilgasına geçmeden önce kısaca Osmanlı Devleti’nin yıkılış tarihine değinmek gerekiyor. Genel kaynaklarda Osmanlı Devleti’nin yıkılış tarihi olarak İstanbul’un İtilaf kuvvetlerince işgal edildiği tarih verilir. (İstanbul 1918’de fiilen 1920’de resmen işgal edildi.) Bu, yaygın ama yanlış bir bilgidir. Çünkü Osmanlı Devleti işgalden sonra da hukuken ve fiilen yaşamaya devam etmiştir. (Zaten Mondros’a göre işgal, barış antlaşmasına kadar sürecek, geçici bir durumdu.) Bir takım kısıtlamalara karşın Osmanlı Devleti’nin yasama, yürütme ve yargı makamları çalışmaya devam etmiş ve devlet çarkı dönmüştür. Bazı devlet organları ve makamları çalışamaz derecede kısıtlandığında ise Osmanlı Devleti kendisine ait makam ve yetkilen Ankara’ya nakletmiştir.
Ankara’da kurulan Meclis, İstanbul’daki Meclis’in Ankara’ya taşınmış şeklidir. Zaten Ankara’daki Meclis ve Hükümet resmen İstanbul’daki otoriteleri kabul ediyordu; sadece fiilen çalışamadıklarını, esaret altında olduklarını ifade ediyordu. Onların kurtarılması için çalıştığını deklare ediyordu. Dolayısıyla Osmanlı Devleti, işgalden sonra da hukuken devam ediyordu, Batılı devletlerle müzakereler yapıyordu ve Ankara tarafından da resmen tanınıyordu… Tartışma, Osmanlı Devletinin fiilen devlettik edip edemediği noktasında idi; hukuken devam edip etmediği noktasında değil.
Dolayısıyla Osmanlı Devleti’nin yıkılış tarihi, İstanbul’un işgaliyle ilintilendirilemez. Osmanlı Devletinin yıkılışı iki hamlede ve iki aşamada olmuştur. Birinci hamlede devletin Saltanat kanadı yıkılmış ve böylece padişahlık kaldırılmıştır (1922). İkinci hamlede ise devletin Hilafet kanadı yıkılmış, Osmanlı’nın ümmet üzerindeki manevi otoritesi ilga edilmiştir (1924). Sonuç olarak, bir bütün olarak Osmanlı Devleti’nin yıkılış tarihi olarak 1922 ve 1924 tarihlerini dikkate almak gerekiyor.
Yine genel tarih kitaplarında, Osmanlı Devleti’ni yıkanlar olarak İtilaf Devletleri, hususen de İngiltere gösterilir. Osmanlı Devletini İngiltere öncülüğündeki İtilaf Kuvvetleri yıkmış gibi gösterilir. Osmanlı Devleti’nin yıkılış sürecini bunlar başlatmış olabilir ama resmen ve hukuken Osmanlı Devleti’nin yıkan güç, TBMM ve TBMM’ye hâkim olan odaklardır. TBMM 1922 yılında Osmanlı Devleti’nin Saltanat kanadını; 1924’te de Osmanlı Devleti’nin Hilafet kanadını yıkmıştır. Böylece TBMM, kendisini doğuran ve yetkilendiren gücü, bizzat kendi eliyle tarihe gömmüştür… Bu netice, tarihin hazin ve ibretlik bir tecellisi olsa gerek.
