TÜRKİYE KELİMESİNİN KÖKENİ



Türk Kağanlığı / Göktürkler ya da Türk Devleti olarak bilinen ve MS 552 tarihinde bugünkü Moğolistan coğrafyasında kurulan Türk devleti, Türk adını kullanan ilk devlettir. Bizans kaynakları VI. yüzyılda, yani Türk Kağanlığının kurulduğu yüzyılda, Orta Asya için “Türkia/Türkiye” adını kullanmışlardır. Yine batılı kaynaklarda, IX. ve X. yüzyıllarda Karadeniz ve Hazar denizinin kuzey bölgelerine, İdil (Volga) boylarından Orta Avrupa’ya kadar uzanan geniş coğrafyaya “Türkia/Türkiye” dendiği bilinmektedir. Bu tarihlerde söz konusu coğrafyada Hazar devleti yaşamakta idi. XII. yüzyıldan itibaren önceleri Anadolu’nun doğu bölgeleri için daha sonra da bütün Anadolu için Türkia adının kullanıldığını görüyoruz.

Tükmenia/Türkmenistan/Türkmen eli gibi adlar da Türkiye adına paralel bir kullanıma sahiptir. Türklerin yaşadığı ve hâkimiyet kurdukları bölgelere Türkiye adıyla aynı anlama gelecek şekilde Türkmenia/Türkmenistan ya da Türkmen eli adlarının kullanıldığını da görüyoruz. Günümüzde Türkmenistan devletinin adı olarak kullanılan bu ad, Kerkük merkez olmak üzere, Irak’ın kuzeyinde yaşayan Türklerin bulunduğu coğrafya için de “Türkmen eli” biçiminde kullanılmaktadır.

Türk Tarihçi İlber Ortaylı'nın bu konuda ki fikri; "Türkiye ismini verenler İtalyanlar. Bu benin icadım, benim yorumum değil yani. Türkiye yahut Türmeniya ismini dünyanın en zeki, en bilgili insanları vermiştir. İtalyanlar, Cenovalılar ve Venedikliler tarafından verilmiştir. Çünkü bu adamlar coğrafya bilirler. Etrafı kollarlar. Bir kavramın saçmalığını anlamak için yapacağınız ilk şey onu ilk evvela tercüme etmektir. Türkiyeli gibi bir kavram başka dillere çevrilir mi? Çevrilir dediğin zaman ne kadar gülünç olur ona bakacaksın. İkincisi dünyada Türkiyeli olmayıp da Türk olan vardır. Türkiye bunun coğrafyasıdır. Ben bunları fantezi, fikir jimnastiği olarak görüyorum."
diyerek son bulmuştur.

Son olarak da 29 Ekim 1923’te Anadolu coğrafyasında kurulan Türk devletine Türkiye Cumhuriyeti adı verilmiştir. Bu ad devletin kurucuları tarafından verilmiş ve bütün dünya ülkeleri tarafından da kabul edilmiş resmi bir addır. Esasen Türklerin hâkim olduğu topraklar için kullanılan tek ad Türkiye değildir. Genellikle devletin kurucusunun adından kaynaklanan, Selçuklu, Osmanlı, Özbek, Timur, Babür vb adlar yanında, devleti kuran halkın genel ve ortak adından hareketle “Türk (Göktürk), Türkia/Türkiye, Türkistan, Türkmenia/Türkmenistan/Türkmen eli” gibi adlar da kullanılmıştır.

kökenimizi bilmiyorsak ölelim