Türkler Seferde Nasıl Beslenir di ?
Sultan sefere çıktığında yanına 40.000 deve ile bir o kadar da yük katırı alır. Eğer gidilen yer İran ise bu hayvanların çoğuna türlü tahıllar ve özellikle pirinç yüklenir. Develerle katırlar çadırları, silahları ve savaş için gerekli her türlü alet ve teçhizatı da taşırlar. İran denen ülke bizlerin tabiriyle Sufilerin (Kızılbaş) hâkimiyetindedir. Bu toprakların verimi ülkemize kıyasla çok düşüktür. İşgale uğradığında oraların halkı her şeyi yakıp yıkarak, düşmanı yiyeceksiz bırakıp geri çekilmeye zorlar.
Bu nedenle, eğer istila eden ordu yeterinden fazla yiyecekle gelmemişse, ciddi bir tehlikeyle karşı karşıya kalır. Asker düşmana doğru giderken yanındaki yiyeceğe el sürmekten kaçınır, zira geri çekilirken düşmanın tahrip ettiği topraklardan dönmeye mecburdur. Zaten o kadar büyük bir asker ve yük hayvanı kalabalığı giderken geçtiği yerleri çekirge sürüsü gibi silip süpürmüş olur. İşte o zaman sultanın erzak çuvalları açılarak yiyecekler açlıktan öldürmeyecek ölçüde tartılıp yeniçerilere ve sultana bağlı birliklere dağıtılır. Eğer diğer askerler kendi yiyeceklerini temin etmemişlerse halleri haraptır. Aralarından çoğu başka seferlerde böyle zorluklarla karşılaştıklarından –bu özellikle süvariler için geçerlidir– yedeklerine ihtiyaçları olan malzemeyle yüklü bir at alırlar. Bu malzemeler kendilerini yağmurdan ve güneşten koruyacak ufak bir çadır bezi, bazı giyecekler, şilte ve içinde un, küçük bir kutu tereyağı, baharat ve tuz olan iki deri torbadır. Çok aç kaldıklarında bunlarla idare ederler. Birkaç kaşık unu suyla karıştırıp içine biraz tereyağı ile tat versin diye tuz ve baharat kararlar.
Bu yemek ateşte kaynayınca büyük bir tencereyi dolduracak kadar kabarır. Sonra da miktarına göre günde bir veya iki öğün, eğer peksimetleri varsa, ekmeksiz yerler. Böylece bir ay hatta daha uzun süre karınlarını bununla doyurmaya çalışırlar. Bazı askerler de yanlarına ufak bir torba içinde kurutularak ufalanmış sığır eti alır ve onu da aynı şekilde un gibi kullanırlar. Bu daha kanlı bir gıda olduğu için çok yararlıdır. Bazen de at etine başvururlar, Büyük bir orduda ister istemez birçok at ölür.
Bunların iyi durumda olanları açlık çeken askere mükemmel bir gıda olur. Bir hususu ilave etmek isterim. Sultan karargâhını kaldırdığında atları ölen askerler eyerleri başlarının üstüne koyarak onun geçeceği yol boyunca uzun bir sıra halinde dizilirler. Bu davranış, atlarını kaybettiklerini ve yenisini satın almaları için onun yardımına başvurduklarını anlatır. Sultan da uygun gördüğü şekilde onlara bağışta bulunur.
Sultan sefere çıktığında yanına 40.000 deve ile bir o kadar da yük katırı alır. Eğer gidilen yer İran ise bu hayvanların çoğuna türlü tahıllar ve özellikle pirinç yüklenir. Develerle katırlar çadırları, silahları ve savaş için gerekli her türlü alet ve teçhizatı da taşırlar. İran denen ülke bizlerin tabiriyle Sufilerin (Kızılbaş) hâkimiyetindedir. Bu toprakların verimi ülkemize kıyasla çok düşüktür. İşgale uğradığında oraların halkı her şeyi yakıp yıkarak, düşmanı yiyeceksiz bırakıp geri çekilmeye zorlar.
Bu nedenle, eğer istila eden ordu yeterinden fazla yiyecekle gelmemişse, ciddi bir tehlikeyle karşı karşıya kalır. Asker düşmana doğru giderken yanındaki yiyeceğe el sürmekten kaçınır, zira geri çekilirken düşmanın tahrip ettiği topraklardan dönmeye mecburdur. Zaten o kadar büyük bir asker ve yük hayvanı kalabalığı giderken geçtiği yerleri çekirge sürüsü gibi silip süpürmüş olur. İşte o zaman sultanın erzak çuvalları açılarak yiyecekler açlıktan öldürmeyecek ölçüde tartılıp yeniçerilere ve sultana bağlı birliklere dağıtılır. Eğer diğer askerler kendi yiyeceklerini temin etmemişlerse halleri haraptır. Aralarından çoğu başka seferlerde böyle zorluklarla karşılaştıklarından –bu özellikle süvariler için geçerlidir– yedeklerine ihtiyaçları olan malzemeyle yüklü bir at alırlar. Bu malzemeler kendilerini yağmurdan ve güneşten koruyacak ufak bir çadır bezi, bazı giyecekler, şilte ve içinde un, küçük bir kutu tereyağı, baharat ve tuz olan iki deri torbadır. Çok aç kaldıklarında bunlarla idare ederler. Birkaç kaşık unu suyla karıştırıp içine biraz tereyağı ile tat versin diye tuz ve baharat kararlar.
Bu yemek ateşte kaynayınca büyük bir tencereyi dolduracak kadar kabarır. Sonra da miktarına göre günde bir veya iki öğün, eğer peksimetleri varsa, ekmeksiz yerler. Böylece bir ay hatta daha uzun süre karınlarını bununla doyurmaya çalışırlar. Bazı askerler de yanlarına ufak bir torba içinde kurutularak ufalanmış sığır eti alır ve onu da aynı şekilde un gibi kullanırlar. Bu daha kanlı bir gıda olduğu için çok yararlıdır. Bazen de at etine başvururlar, Büyük bir orduda ister istemez birçok at ölür.
Bunların iyi durumda olanları açlık çeken askere mükemmel bir gıda olur. Bir hususu ilave etmek isterim. Sultan karargâhını kaldırdığında atları ölen askerler eyerleri başlarının üstüne koyarak onun geçeceği yol boyunca uzun bir sıra halinde dizilirler. Bu davranış, atlarını kaybettiklerini ve yenisini satın almaları için onun yardımına başvurduklarını anlatır. Sultan da uygun gördüğü şekilde onlara bağışta bulunur.
